Οργανόγραμμα Μαθήματος
Εισαγωγή στη Γλωσσολογία
Διδάσκουσα: Αποστολοπούλου Σοφία
Φιλόλογος – Γλωσσολόγος
ΜΑ Γλωσσολογίας
MSc Γνωσιακής Επιστήμης
1. Σύντομη περιγραφή του μαθήματος
Στόχος του παρόντος μαθήματος είναι η εξοικείωση των υποψηφίων με τις βασικές έννοιες της σύγχρονης Γλωσσολογίας τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Ειδικότερα, το μάθημα πραγματεύεται τις βασικές αρχές της επιστήμης της Γλωσσολογίας, τους κλάδους και τη μεθοδολογία της, τα πιο βασικά πρότυπα γραμματικής περιγραφής (Δομισμός και Γενετική Γραμματική), καθώς και τα επίπεδα ανάλυσης της γλώσσας (Φωνητική, Φωνολογία, Μορφολογία, Σύνταξη, Σημασιολογία και Πραγματολογία). Επιπλέον, θα συζητηθούν οι βασικοί σταθμοί στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας και της γραφής, καθώς και ζητήματα ετυμολογίας, λεξιλογίου και ορθογραφίας.
2. Οργάνωση του μαθήματος
Μάθημα 1:
Θεωρία: Οργάνωση μαθήματος – Εισαγωγικά – Τι είναι η Γλώσσα και η Γλωσσολογία; – Κλάδοι της Γλωσσολογίας – Το μοντέλο της επικοινωνίας
Εφαρμογές: Συνώνυμα – Αντώνυμα – Παροιμίες
Μάθημα 2:
Θεωρία: Φωνητική – Φωνολογία – Μορφολογία
Εφαρμογές: Παρώνυμα – Ομώνυμα/Ομόηχα – Ορισμός – Ύφος – Άλλες χρήσεις των λέξεων
Μάθημα 3:
Θεωρία: Εισαγωγή στον Δομισμό – Κλάδοι του Δομισμού
Εφαρμογές: Γλωσσικές Ασκήσεις Γ (Από τη μορφολογία των λέξεων)
Μάθημα 4:
Θεωρία: Γενετική Μετασχηματιστική Γραμματική – Σύνταξη
Εφαρμογές: Γλωσσικές Ασκήσεις ΣΤ (Σύνταξη)
Μάθημα 5:
Επανάληψη – Οδηγίες για 1η προσομοίωση
Μάθημα 6:
Θεωρία: Ιστορία της γραφής – Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: Προελληνική, Πρωτοελληνική
Εφαρμογές: Γλωσσικές Ασκήσεις Β (Από το γλωσσικό μας παρελθόν)
Μάθημα 7:
Θεωρία: Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: Αρχαία Ελληνική
Εφαρμογές: Ετυμολογία
Μάθημα 8:
Θεωρία: Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: Βυζαντινή-Νέα Ελληνική
Εφαρμογές: Δάνεια
Μάθημα 9:
Θεωρία: Σημασιολογία
Εφαρμογές: Γλωσσικές Ασκήσεις Α5 (Κυριολεξία, Μεταφορά, Πολυσημία)
Μάθημα 10:
Θεωρία: Συστημική – Λειτουργική Γραμματική – Πραγματολογία
Εφαρμογές: Συμφυρμοί
Μάθημα 11:
Επανάληψη – Οδηγίες για 2η προσομοίωση
3. Υλικό
Η διδασκαλία των μαθημάτων πραγματοποιείται με υλικό που έχει σχεδιάσει η διδάσκουσα βασιζόμενη στην προτεινόμενη βιβλιογραφία. Το υλικό έχει διαρθρωθεί με άξονα τις θεματικές ενότητες που προκύπτουν από την εξεταστέα βιβλιογραφία και δεν αποτελεί μια σειριακή παράθεση των πληροφοριών που παρατίθενται σε κάθε εγχειρίδιο ξεχωριστά. Κάθε θεματική ενότητα έχει εμπλουτιστεί με τις απαραίτητες πληροφορίες που δεν καταγράφονται ρητά στα προς εξέταση εγχειρίδια, καθώς και με πρόσθετο οπτικοακουστικό υλικό, όπου αυτό είναι εφικτό. Επίσης, κάθε θεματική ενότητα συνοδεύεται από θεωρητικές ερωτήσεις και ασκήσεις κλειστού και ανοικτού τύπου που έχει σχεδιάσει η διδάσκουσα.
Πατήστε εδώ για ένα δείγμα των σημειώσεων της διδάσκουσας (Μάθημα 1ο – Εισαγωγή-Κλάδοι)
4. Διαδικασία του μαθήματος
Το μάθημα θα πραγματοποιείται μέσω της πλατφόρμας Skype. Κάθε διάλεξη θα διακρίνεται σε δύο μέρη, τη θεωρία και τις εφαρμογές του λεξιλογίου (βλ. οργάνωση του μαθήματος) και θα πραγματοποιείται με οδηγό το υλικό που έχει σχεδιαστεί από τη διδάσκουσα. Μετά το πέρας κάθε θεματικής ενότητας, γίνεται επεξεργασία ασκήσεων αυτοαξιολόγησης που έχουν σχεδιαστεί από τη διδάσκουσα. Η ενεργός συμμετοχή των υποψηφίων κατά τη διάρκεια του μαθήματος είναι παραπάνω από ευπρόσδεκτη! Επίσης, μετά την ολοκλήρωση της κάθε επανάληψης (Μάθημα 5ο και Μάθημα 11ο), οι οποίες πραγματοποιούνται με βάση επιπλέον ασκήσεις που έχει σχεδιάσει η διδάσκουσα, οι υποψήφιοι συμμετέχουν σε λεπτομερέστατη επαναληπτική εξέταση, ενώ λίγες μέρες πριν τις εξετάσεις διενεργείται και μία ακόμη προσομοίωση εφ’ όλης της ύλης, η προετοιμασία για τις οποίες πραγματοποιείται με βάση τους βοηθητικούς οδηγούς μελέτης που έχει συγγράψει η διδάσκουσα.
5. Επικοινωνία με τη διδάσκουσα
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6949743393 (σε περίπτωση μη άμεσης απάντησης, προτιμήστε τη γραπτή επικοινωνία)
e-mail: [email protected]
6. Αξιολόγηση
Το μάθημα εξετάζεται με ερωτήσεις κλειστού και ανοικτού τύπου. Οι ερωτήσεις κλειστού τύπου περιλαμβάνουν ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, Σ-Λ, συμπλήρωσης κενών και αντιστοίχισης. Οι ερωτήσεις ανοικτού τύπου είναι ερωτήσεις σύντομης ανάπτυξης.
7. Εξεταστέα βιβλιογραφία
Γούτσος, Δ. (2012). Γλώσσα. Κείμενο, Ποικιλία, Σύστημα. Αθήνα: Κριτική. [κεφάλαια: 6, 7, 8 και 10]
Μαγουλάς, Γ. & Μαγουλά, Ε. (2019). Γλωσσολογία και ελληνική γλώσσα. Θέματα διαχρονίας και συγχρονίας. Αθήνα: Πεδίο. [κεφάλαια: 1, 10, 11]
Μπαμπινιώτης, Γ. (1998). Θεωρητική Γλωσσολογία. Αθήνα. [κεφάλαια: 1, 2, 3 και 6 ]
Νάκας, Θ. & Ντίνας, Κ. (επιμ). (2018). Figura in Praesentia – Τιμητικός τόμος Θανάση Νάκα, Αθήνα: Πατάκη. [σελίδες: 151-166 (Κατσούδα) και 167-196 (Κατσούδα-Νάκας)] http://pms-ritorikis.uowm.gr/figura-in-praesentia/
Γλωσσικές ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο, (Μάθημα: Νεοελληνική γλώσσα) Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής http://ebooks.edu.gr/modules/document/file.php/DSGL Glossikes-Askiseis_Lyk.pdf